หน้าที่ของระบบภูมิคุ้มกัน
1. ป้องกันสิ่งแปลกปลอมจากภายนอก ที่จะเข้ามาทำอันตรายร่างกายของเรา ปกติร่างกายของเราอาจได้รับเชื้อจุลชีพ ฯลฯ จากภายนอกนับล้านๆตัวในแต่ละวัน ส่วนใหญ่มาจากอาหาร น้ำ และอากาศที่เราสัมผัส เชื้อโรคเหล่านี้อาจก่อให้เกิดโรค ในระดับความรุนแรงที่ต่างๆกัน บางชนิดก็ไม่ก่อให้เกิดโรคเลย แต่ภูมิคุ้มกันของเรา จะต้องกำจัดจุลชีพทั้งหมดนี้ ให้หมดสิ้นไปจากร่างกายตลอดเวลา
2. กำจัดเซลล์ผิดปกติ ซึ่งอาจจะเกิดความผิดพลาดในระหว่างการสร้างเซลล์ใหม่เอง หรือเกิดจากสารพิษที่เราได้รับจากสิ่งแวดล้อม กระตุ้นให้มีการสร้างเซลล์ผิดปกติไป เซลล์ผิดปกติที่สร้างขึ้นใหม่นี้ถึงแม้จะเป็นแค่หนึ่งในล้านเซลล์ ก็จะต้องถูกกำจัดโดยระบบภูมิคุ้มกัน ก่อนที่จะถูกพัฒนาไปเป็นเซลล์ที่อันตรายต่อร่างกาย
3. ซ่อมแซมเซลล์ต่างๆ ที่ชำรุดสึกหรอ จากการใช้งาน ถ้าซ่อมไม่ได้ก็จะกำจัดเซลล์เหล่านั้นทิ้งไป แล้วร่างกายก็จะสร้างเซลล์ใหม่ขึ้นมาแทน
4. กำจัดสารพิษ ที่ร่างกายได้รับจากสิ่งแวดล้อม อาหาร และอื่นๆ ให้ออกไปจากร่างกาย
จะเห็นได้ว่าระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย มีความสำคัญมากเพราะ มีหน้าที่ปกป้องร่างกายจากสิ่งแวดล้อม ช่วยรักษาเซลล์ต่างๆให้อยู่ในสภาพปกติ และการกำจัดเซลล์และสารพิษ ที่ก่อให้เกิดอันตรายต่อร่างกายอีกด้วย
ยกตัวอย่าง เช่น เวลาเราได้รับการผ่าตัด เมื่อผ่าตัดเสร็จ คุณหมอจะแค่เย็บแผลให้ปิด และให้ยาปฏิชีวนะเพื่อป้องกันการติดเชื้อเท่านั้น ส่วนขั้นตอนต่อไป ระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายเราเอง จะเป็นผู้ที่ซ่อมแซม ให้เป็นปกติดังเดิม ดังนั้นการมีภูมิคุ้มกันที่ถูกต้อง และแข็งแรง จึงเป็นสิ่งที่จำเป็นมาก สำหรับการดำรงอยู่ของร่างกาย
คนที่โชคดีมีระบบภูมิคุ้มกัน ที่ถูกต้องและแข็งแรง จึงมีอายุยืนยาว โดยที่ไม่ป่วยไม่ไข้ ส่วนคนที่มีภูมิคุ้มกันไม่ดีนัก ปัจจุบันก็สามารถปรับให้ถูกต้องได้ หรือปรับให้แข็งแรงขึ้นได้ ดังจะพูดถึงต่อไป
องค์ประกอบของระบบภูมิคุ้มกัน
ระบบภูมิคุ้มกันประกอบด้วยส่วนที่เป็นเซลล์ และส่วนที่เป็นของเหลว ทำงานประสานกัน
1. ส่วนที่เป็นเซลล์ จะมีเซลล์เม็ดเลือดขาวเป็นหลัก เมื่อมีสิ่งแปลกปลอมเข้าสู่ร่างกาย เม็ดเลือดขาวชนิดแรก จะเป็นด่านแรกที่ส่งสัญญาณเคมี ให้ร่างกายรับทราบว่าสิ่งแปลกปลอมที่เข้ามาเป็นชนิดใด สัญญาณที่ส่งไปจะทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลง ที่ต่อมน้ำเหลือง ใกล้ๆกับบริเวณที่สิ่งแปลกปลอมเข้ามา ทำให้เกิดการกระตุ้น เม็ดเลือดขาวชนิดที่สอง ซึ่งจะเฉพาะต่อชนิดของสิ่งแปลกปลอม ในภาษาทางการแพทย์ จะเรียกเม็ดเลือดขาวพวกนี้ว่า CD4 จากนั้น CD4 เหล่านี้จะทำหน้าที่เหมือนผู้บัญชาการรบ สั่งให้ เม็ดเลือดขาวชนิดอื่นๆ เข้ามาจู่โจมสิ่งแปลกปลอม ในที่สุด ก็สามารถกำจัดสิ่งแปลกปลอมที่เข้ามาสู่ร่างกายได้
2. ส่วนที่เป็นของเหลว ประกอบด้วยสารเคมีสำหรับส่งสัญญาณ ให้เซลล์ต่างๆทำงานกันอย่างเป็นเอกภาพ หรือ ส่งสัญญาณเตือนภัย ให้ร่างกายทราบว่า มีสิ่งแปลกปลอมที่อันตราย บุกรุกเข้ามาแล้ว เป็นต้น
สิ่งสำคัญของระบบภูมิคุ้มกันอีกอย่างหนึ่งก็คือ การจดจำ ซึ่งจะต้องสามารถแยกแยะระหว่างเซลล์ที่เป็นเซลล์ปกติของร่างกาย กับสิ่งแปลกปลอมได้ จึงจะทำลายเฉพาะสิ่งแปลกปลอม และปกป้องเซลล์ของตัวเองได้ หากการจดจำนี้ผิดพลาด หรือคลาดเคลื่อนไป ระบบภูมิคุ้มกันก็อาจทำอันตรายต่อร่างกายได้ อย่างที่เราพบใน คนที่เป็นโรคภูมิคุ้มกันต่อตัวเอง เป็นต้น
บทความโดย : ดร.วิทยา กดุมภะ
